नातो नामको जी

भाषांतरात सहसा नेहमीच मूळ कलाकृतीमधल्या बारिकियाँ असतात त्या हरवात. मूळ भाषेचा लहेजा, उपमांचं सौंदर्य, नजाकत, अचूकपणा सगळंच एका मर्यादेनंतर हरवतं, म्हणून भाषांतर नामक प्रकाराची जरा भीतीच वाटते. तेच अनुवादांचंही. अर्थात काही खूप सकस अनुवादही वाचले आहेत, तरीही मूळ भाषा ती मूळ भाषा, असं आपलं मला वाटतं. आज ही मीरेची रचना पाहिली आणि कोण्या मैत्रिणीला सारांश रुपाने अर्थ हवा होता म्हणून साधारण अर्थ लावायचा प्रयत्न केलाच शेवटी . प्रयत्न करता करता साध्याच, पण दिलसे असलेल्या रचनेच्या प्रेमात पडायला झालं!

अर्थात, हे  थोडंसं अंदाजपंचे भाषांतर आहे, हौसेपायी केलेलं..

नातो नामको जी म्हांसूं तनक न तोड्यो जाय।।
माझ्या सावळ्याच्या नामस्मरणाशी माझं जे नातं जुळलंय ते मला जराही तोडवत नाहीये
पानां ज्यूं पीली पडी रे लोग कहैं पिंड रोग।
पानं जशी हिवाळ्यात सुकून पिवळी पडतात ना, तशीच दु:खाने आणि विरहाने जणू काही सुकलेय मी आणि लोकांना वाटतं आहे की मला काविळ झालेय..
छाने लांघण म्हैं किया रे, राम मिलण के जोग॥
माझ्या रामाच्या मिलनाचा ध्यास घेऊन जगापासून लपत छपत उपाशी तापाशी अशी मी (दिसले/ आहे असे पाहून)
बाबल बैद बुलाया रे पकड दिखाई म्हांरी बांह।
(कसला रोग असेल म्हणून की काय) माझ्या वडिलांनी वैद्याला सांगाव धाडला आणि माझी नाडीपरी़क्षा करवली..
मूरख बैद मरम नहिं जाणे कसक कलेजे मांह।।
पण त्या मूर्ख वैद्याला माझ्या हृदयाची तडफड काय समजणार?
जा बैदां घर आपणे रे म्हांरो नांव न लेय।
अरे वैद्यबुवा, तू चालू लाग बरं आपल्या रस्त्याला, उगा माझ्या वाटेला जाऊ नकोस..
मैं तो दाझी बिरहकी रे तू काहेकूं दारू देय।।
मी तर विरहामध्ये होरपळणारी (त्या रामाची दासी आहे रे..) तू कशाला औषधं देतो आहेस (आणि ती लागू तरी कशी पडतील..)
मांस गल गल छीजिया रे करक रह्या गल आहि।
(विरहात होरपळून) मी इतकी क्षीण झालेय (शरीरावरलं सगळं मांस गळून हाडांचा सापळा तेवढा शिल्लक राहिलाय..)
आंगलिया री मूदडी म्हारे आवण लागी बांहि।।
माझ्या बोटात होणारी अंगठी आता माझ्या हातात (बांगडीप्रमाणे) येते आहे, (इतकी क्षीण झालेय मी..)
रह रह पापी पपीहडा रे पिवको नाम न लेय।
अरे (मेल्या - सात्विक संताप आहे बरं!) कोकीळ पक्ष्या, सतत प्रेमाच्यासंबंधी काय बोलतोस रे?
जै को बिरहण साम्हले तो पिव कारण जिव देय।।
कोण्या विरहिणीने तुझे बोल ऐकले ना, तर तुझ्यामुळे दु:खाने जीव देईल..
खिण मंदिर खिण आंगणे रे खिण खिण ठाडी होय।
क्षणात माझ्या गृहात, क्षणात बाहेर अंगणात, अशी मी क्षणात इथे तर क्षणात तिथे (अशी मी बावरी होऊन फिरतेय..)
घायल ज्यूं घूमूं खडी म्हारी बिथा न बूझै कोय।।
म्या घायाळ विरहिणीच्या व्यथेचं समाधान मात्र कोणापाशीच नाही..
काढ कलेजो मैं धरू रे कागा तू ले जाय।
माझं हृदय मी जणू हातात धरलंय आता, ये रे काऊ, तूच आता ते घेऊन जा..
ज्यां देसां म्हारो पिव बसै रे वे देखै तू खाय।।
ज्या कोण्या देशी माझा प्रियकर (मजेत) आहे ना, तिथे (त्याला दाखव) तो पाहील आणि (त्याच्यासमोरच) तू खा ते...
म्हांरे नातो नांवको रे और न नातो कोय।
केवळ (रामाच्या) नामाशीच नातं आहे रे माझं मीरेचं, अजून कोणतंच नातं ठाऊक नाही मला..
मीरा ब्याकुल बिरहणी रे हरि दरसण दीजो मोय||
ही मीरा (तुझ्या) दर्शनासाठी वेडी, व्याकूळ झाली आहे रे हरी, विरहाने दु:खी अशा ह्या मीरेला हरी, तुझं दर्शन दे..