प्रवासाच्या सुरस कथा! -१

तर, असच गप्पा करत, रेल्वेच्या कृपेने खाऊ पिऊ करत, वाचत, गप्पा मारत प्रवास चालला होता - दुरांतोमध्ये उत्तम खाणं मिळतं - आणि अवचित बाहेर लक्ष गेलं. मळवली आली होती. काय देखणी दिसत होती! सगळीकडे भरुन राहिलेला ओला हिरवाकंच रंग आणि निळेसावळे, खाली उतरलेले ढग पाहता पाहता, हलके हलके मन शांत होत गेलं. जिथे पाहत होते, तिथे हिरव्या निळ्या रंगाची छटा. पावसाळी सर्द ओलसर हवा.. सावळे ढग तर इतके खाली आलेले की, पटकन उडी मारुन त्यांना हात लावावा आणि त्या धक्क्याने त्यांच्यातून पावसाचे थेंब ओघळतील की काय अशी परिस्थिती. हे कमी की काय म्हणून, उथळ पाणथळी आणि त्यात डोलणारी कमळं (वॉटर लिली), शेतांमधून चाललेली पावसाळी कामं.. माहौल बनत चालला होता.. गुंगत चाललेच होते, इतक्यात एका लयीत चाललेल्या मैफिलीमध्ये करकचून रसभंग व्हावा आणि मैफिल अवचित थांबावी असं झालं! समोरच्या सुंदर दृष्याला दृष्ट लागावी, तसं एक होर्डींग बेंगरुळपणे समोर आलं आणि मग अशी होर्डींगज येतच राहिली अधेमधे. कधीतरी कंटाळून आतमध्ये नजर वळवली. पुन्हा गप्पा, वाचन आणि असंच पडून राहिले मग.

स्वातीने तितक्यात ट्रेक लीडरला फोन केला होता. साहेब आमच्याच ट्रेनीत होते म्हणे, अजून कुठेतरी दुसरीकडे बसले होते. हिला अशी सगळी माहिती असायची. मलाच काही माहीत नसायचं. एकीला दोघी होतो ते बरंच होतं. पुढल्या कोणत्यातरी स्टेशनला गाडी थांबली की दर्शन देणार होते, मनात म्हटलं, याच. अभ्भी आपको मालूम नै की कैसे कैसे मेंबर हय इस ट्रेकमें, आव तो खरं, फिर मालूमच हो जायेगा! - अर्थात हे स्वतःविषयी, म्हंजे माझं स्वगत वगैरे. काळजीच वाटली खरं तर, की आपण नापास होऊ वगैरे. इथे कोणी कधी ट्रेक केलेत? पर्वतीही नाही चढलेय, अजूनही. चतु:शृंगी चढले आहे फक्त. ही माझी ट्रेकबद्द्लची जाण! पाप त्या बिचार्‍या ट्रेक लीडरचं, खरंच. रैनाचे मधे मधे एक दोन वेळा फोन आले, मला वाटतं. आता आठवत नाही नक्की, पण एकदा तरी आलाच. उधरमेंभी सब ठीक चल रहा था.

प्रवासात कधीतरी पुन्हा एकदा बाहेर नजर गेली, आणि काय सांगू! दिल थम गया! वैतरणा चमकत होती. इथून तिथपरेंत! सोनेरी, सावळी, मातकट, मधून मधून चंदेरी. अफाट जलाशय. नजर जाईल तिथे पाणी, पाणी आणि पाणी. आणि एकाच पाण्याला इतक्या छटा? इतक्या देखण्या? जिवंत? काठाकाठाला होडकी होती. जुन्या लहान मोठ्या होड्या. निळ्या, लाल रंगाच्या, त्यांची वल्ही. त्यांचा लाकडी पोत. गाडी थांबली असती आणि दाराकडे जागा असती तर एक फोटो काढणे हा धर्म होता, पण फोटो फोटोपर लिखा हय.. ना गाडी थांबली, ना दरवाज्याकडे जागा होती आणि ना फोटो काढता आला, पण मनामध्ये ठशासारखे ते दृष्य जमून राहिले आहे. कधीतरी तिथवर केवळ फोटोंसाठी जावे, मध्येच कुठेतरी उतरुन फोटो काढावे, असे ठरवले तरी आहे. कुठे तेहतीस कोटींच्या गर्दीत एखादा फोटोदेव किंवा देवी असेल आणि त्यांची कृपा झाली तर, जमेलही, कोणी सांगावे?

गुजराथमध्ये शिरलो होतो. कोणत्यातरी स्टेशनला गाडी थांबून स्वाती आणि साहेब भेटले आणि मग स्वातीबरोबर आमच्या डब्यात आले. मला उगीच धडकी भरली होती की आता काय काय प्रश्न विचारुन हैराण वगैरे करतात काय, अशी. उगीच दडपण वगैरे फुकट, पण चक्क नाही, मस्त गप्पा झाल्या. गप्पांचे विषय अनुक्रमे, आधीचा गेल्याच २ एक दिवसांपूर्वी संपलेला साहेबांचा ट्रेक - आणि लगेच दुसर्‍या ट्रेकवर? मनात प्रश्न घणघणला, मनातल्या मनात आ वासला, नमस्कार घालायच्या तयारीत होतेच - तितक्यात हेही समजले की फुलपाखरं आणि त्यांचा अभ्यास - साहेब करतात -, कुत्रे आणि एकूणातच प्राण्यांचे प्रेम,पर्यावरणाबद्दल जागरुकता - गंगेचं पाणी प्यायचं, कशाला हवं प्लॅस्टीक, असं म्हटलेलं ऐकलं आणि माझिया जातीचे मज... असे वाटून समाधान झाले. ट्रेकची चिंता राहिली नाही. फोटोग्राफी, पक्ष्यांचा अभ्यास, पुस्तकं, हिमालय, ट्रेक जमेल का, अद्ध्यात्म, देवाबाप्पा खरंच आहेत का, साहेब वाद्यं वाजवतात, खास करुन बासरी - आता आहे का! खलासच.. काय बोलावे बासरीबद्दल? सर्व वाद्यांमध्ये मला सर्वात जास्त प्रिय असणारे हे वाद्य. मनाचा एक फार हळवा कोपरा आहे तो. बासरी, तिचे सूर आणि बासरी वाजवू शकणार्‍या व्यक्ती.. जाऊद्यात- आणि असे अनेक विषय. स्वाती आणि साहेब आणि मी ह्यात मी बहुधा अधिक ऐकायचेच काम केले. सार्‍या गप्पा ऐकताना, मग आता राहिलं तरी काय असं वाटून घातलाच, घातलाच नमस्कार. मनातच. खरं सांगू तर कौतुक वाटले, अचंबाही. स्वत:विषयी पुन्हा एकदा वाटलेली इथपासून तिथपरेंत लाज आणि वैषम्य. असं भन्नाट काहीही येत नाही मला. असो. काय काय करतात लोक आणि किती सहजरीत्या. गुणी लोक असतात, खरंच. नायतर आम्ही. जौद्यात.

गप्पा टप्पा करता करता बाहेर हळूहळू अंधार पसरत गेला आणि रात्रीचं आलेलं जेवण आटोपून साहेब स्वस्थानी गेले. जाताना नक्कीच थक्क झाले असावेत. तोवर अज्ञानाची परमावधी म्हणजे काय हे त्यांना लक्षात आलेलं असणार. प्रत्येक लहान मोठ्या व्यवसायामध्ये काही च्यायलेंज नको का? तो हम थे वो च्यायलेंज, बीकॉज ऑफ माय अज्ञान, दॅट वॉज जस्ट देअर! घ्या म्हणावं. मज्जाच होती न् काय!

डोळ्यावर कधी झापड आली, समजलंच नाही. PS वाचायचा प्लॅन होता, तो बारगळलेलाच राहिला.

आणि सक्काळी जाग आली! गुऽऽड मॉर्निग दिल्लीऽऽऽ म्हणत उठलो आणि दुरांतोचा नाश्ता वगैरे संपवून दिल्लीमध्ये उतरून तिथल्या माजखोर - तेह्वाची ऐकीव माहिती, थॅंक्स टू घाबरवणारे कलीग्ज हो, अ़जून काय! -रिक्षा आणि टॅक्सीवाल्यांशी पंगा घ्यायला तय्यार झालो. बाहेर पडायचीच खोटी होती...

क्रमश: